De oorsprong van meerdere hondenrassen is terug te vinden in ons kleine landje. Dat geldt voor bijvoorbeeld de Drentsche Patrijshond, maar ook zeer zeker voor de Schapendoes. Niet alleen de naam van dit ras is typisch Nederlands, maar ook sommige van zijn gedragingen.
Op papier behoort de Schapendoes tot de herdershonden. Qua uiterlijk heeft dit ras niet echt de kenmerken die normaliter bij een herder horen. Zo heeft de Schapendoes een lange vacht en kent deze vacht ook vaak nog verschillende kleuren. Qua karakter is het een hond waar je onwijs goed mee om kunt gaan; het is namelijk aan allemansvriend. Als je een Schapendoes op de juiste manier op weet te voeden, geniet je jarenlang van hem. Dat komt niet alleen door zijn lieve karakter, maar ook door de gemiddelde leeftijd van dit ras; een gemiddelde Schapendoes wordt 12 tot 15 jaar oud.
Samenvatting Schapendoes
Dit zijn de belangrijkste eigenschappen van de Schapendoes.
1. Uiterlijke kenmerken
Zoals in de inleiding al aangegeven, behoort een Schapendoes van origine tot de noemer “herders”. Dat is echter iets wat je zo op het blote oog niet zou zeggen, aangezien een Schapendoes een nogal kenmerkend uiterlijk heeft. Een uiterlijk dat bovendien in schril contrast staat met het uiterlijk van bijvoorbeeld een Franse Herder of een Mechelse Herder.
Wellicht het meest opvallende aan dit ras is de opvallende vacht. De vacht bestaat uit lange haren die een ietwat wilde uitstraling met zich meebrengen. Opvallend daarbij is dat de vacht ook vaak uit verschillende kleuren bestaat; met name een wit-zwarte combinatie komt veelvuldig voor bij dit ras. De vacht van een Schapendoes is overigens een zogeheten zelfreinigende vacht; de vacht is in staat om zichzelf te reinigen, zodat deze altijd in goede conditie blijft. Uiteraard is het wel wenselijk dat je de vacht van hem regelmatig goed borstelt.
Bij dit ras valt met name de bovenvacht met de lange haren op. Onder die vacht is echter ook nog een dikke en zachte ondervacht te vinden. Mede door die dikke ondervacht weet een Schapendoes zich prima te redden in een koude omgeving. Mocht het zomers behoorlijk warm worden, vraagt deze vacht wel om het nodige aanpassingsvermogen. Het is bijvoorbeeld niet raadzaam om met jouw Schapendoes zomers lange wandelingen te maken. Oververhitting ligt dan snel op de loer.
De kop van een Schapendoes is behoorlijk fors te noemen. Zijn schedel is van nature al groot, maar oogt nog een stuk groter door de wilde haargroei. De lange haren hangen bij zijn kop naar beneden, waardoor soms zijn ogen volledig bedekt zitten. Zijn ogen hebben een middelmatige grootte, zijn donker van kleur en zijn dus niet altijd even goed zichtbaar. Dat geldt ook voor de oren; de oren vallen ook volledig weg in de wilde haargroei. Rondom de ogen én oren is het van belang om af en toe haren weg te knippen; meer informatie daarover vind je onder het kopje “verzorging” in dit artikel.
De brede kop loopt over in een brede hals en een rechte rug. Opvallend daarbij is dat de rug niet al te lang is; zijn poten zijn echter ook niet al te hoog. Zijn lichaam lijkt daardoor alsnog in proportie te zijn. De wilde haargroei levert echter wel een ietwat vreemd beeld op; ook rondom zijn poten zijn namelijk al zijn lange, wilde haren te vinden.
Aan het einde van de relatief korte rug is er eveneens een harige staart te vinden. De staart wordt naar beneden gedragen en is relatief lang. Net zoals de rest van zijn vacht moet ook de vacht van zijn staart goed verzorgd worden.
2. Gedrag
Mocht je op zoek gaan naar een leuke gezelschapshond, dan is een Schapendoes zeker een goede optie. Dit ras is namelijk aanhankelijk, gaat goed met kinderen om en is ook goed in de omgang met andere honden. Wenselijk is daarbij wel dat hij al op jonge leeftijd met andere honden in contact komt; dit is dan ook een belangrijk aandachtspunt bij het opvoeden van een Schapendoes.
Dé 12-delige musthave puppy checklist
Over het algemeen kan een Schapendoes ook als behoorlijk waaks omschreven worden. Het is geen hond die continue op de wacht staat, maar het is wel een hond die zijn blaf laat horen indien dat nodig is. Hij houdt daarbij zijn baasjes continue in de gaten, aangezien zijn baasjes alles voor hem zijn. Hij bouwt het liefste een zeer hechte band met zijn baasjes op en gaat vervolgens voor hen door het vuur.
De loyaliteit van een Schapendoes staat als een paal boven water. Hij wijkt geen moment van je zijde, hij gaat voor je door het vuur en hij vindt het heerlijk om veel tijd met jou door te brengen. Besteed jij deze tijd graag op een actieve manier? Ook daar maak je hem blij mee; het is namelijk een ras dat graag in beweging komt. Zijn uithoudingsvermogen, kracht en atletische vermogen worden daarbij maar al te graag door hem aangesproken.
In het verleden werd dit ras veelvuldig ingezet voor het bijeendrijven en beschermen van kuddes van schapen. Om dat voor elkaar te krijgen, moest de Schapendoes over de nodige moed en energie beschikken. Dat is nog steeds duidelijk terug te zien in het hedendaagse karakter van de Schapendoezen.
Tot slot willen we graag nog benoemen dat je een Schapendoes moeilijk boos kan maken. Op het moment dat jouw Schapendoes boos is, heb je het echt heel bont weten te maken. Van nature is het namelijk een lieve, alerte en enthousiaste hond. Een hond die bovendien intelligent en zelfstandig is, waardoor hij perfect risico’s in kan schatten. In zijn karakter is eigenlijk geen greintje van agressiviteit of boosheid te vinden. Mocht het zo ver komen dat je hem toch boos weet te maken, is er ongetwijfeld meer aan de hand. Behandel hem altijd met veel liefde en aandacht; dat krijg je dan binnen de kortste keren continue van hem terug.
3. Verzorging
Het mag duidelijk zijn; bij het verzorgen van een Schapendoes moet de meeste aandacht naar de vacht uitgaan. Het advies is om deze vacht enkele keren per week even door te borstelen. Sommige kenners geven zelfs het advies om de vacht dagelijks te borstelen. Mocht je dit niet doen, ontstaan er al snel meerdere klitten en knopen in zijn vacht. Het is vervolgens pijnlijk en vervelend voor hem om van die klitten en knopen af te komen.
Eens in de twee weken is het verstandig om de vacht een uitgebreide verzorging te geven. Borstel de vacht daarbij van onder tot boven en van links tot rechts. Pak daarbij laagje tot laagje aan en ga voorzichtig met de ondervacht om; de ondervacht is tamelijk kwetsbaar. Dat geldt overigens ook voor zijn bovenvacht; zowel zijn onder- als zijn bovenvacht hebben een unieke structuur. Mede hierdoor is het advies om een Schapendoes nóóit met een krachtige hondenshampoo te wachten. Je dient altijd een milde shampoo te gebruiken; was de Schapendoes ook niet te vaak. Daarmee doe je de structuur van de vacht zeker geen goed.
Verder is het aan te raden om regelmatig de haren rondom bepaalde lichaamsdelen bij te knippen. Het advies is rondom de ogen, rondom de oren en rondom zijn tenen regelmatig de lange haren bij te knippen. Hiermee voorkom je irritaties/ontstekingen aan de genoemde lichaamsdelen. Bovendien is het voor jouw trouwe viervoeter een stuk prettiger als hij gewoon kan kijken en geen last van de lange haren rondom zijn poten heeft.
Kent een Schapendoes veel gezondheidsproblemen? Nee, eigenlijk niet. Dit ras heeft door de jaren heen te maken gehad met een selectief fokproces. Dankzij dit fokproces zijn de Schapendoezen behoorlijk gezond te noemen. Het enige waar je dus echt veel tijd en aandacht aan moet besteden, is het verzorgen van de vacht. Poets verder regelmatig zijn tanden, knip zijn nagels bij en controleer zijn oren/ogen/poten goed op mogelijke irritaties of ontstekingen.
4. Opvoeding
Het opvoeden van een Schapendoes kent zeker de nodige haken en ogen. Een Schapendoes is namelijk een intelligente, moedige en enthousiaste hond. Mocht je hem niet op de juiste manier opvoeden, ga je er de nodige gevolgen van ondervinden. Mede hierom is het onwijs belangrijk om hem consequent, duidelijk en vriendelijk op te voeden. Een Schapendoes hecht bovendien veel waarde aan een hechte band met zijn baasje; besteed daar dus vanaf het allereerste moment veel tijd en aandacht aan.
Het is ook aan te raden om jouw Schapendoes op jonge leeftijd al kennis te laten maken met andere honden. Daarmee leer je hem dat andere honden geen kwaad doen en daardoor gaat hij op latere leeftijd beter met zijn soortgenoten om. Op dit vlak is een puppycursus ook zeer zeker aan te raden. Bovendien weet je met een puppycursus direct een hechte band met hem op te bouwen.
Tot slot willen we je aanraden om hem te leren alleen thuis te blijven. Hij vindt dit in eerste instantie absoluut niet leuk, aangezien het een ware gezelschapshond is. Door dit stapsgewijs aan te leren en hem steeds langer alleen thuis te laten, kun je dit echter relatief goed trainen. Gedurende de opvoeding is dit in ieder geval een belangrijk onderwerp. Dat geldt overigens ook voor het afleren van het blaffen; besteed daar ook de nodige aandacht aan.
5. Beweging
Een Schapendoes is energiek, enthousiast, krachtig en heeft veel uithoudingsvermogen. Het mag dan ook geen verrassing zijn dat hij behoefte heeft aan behoorlijk veel beweging. Laat hem lekker veel los rond rennen, laat hem naast je fiets mee rennen en speel leuke spelletjes met hem. Door leuke spelletjes te spelen, weet je hem ook nog eens mentaal in perfecte conditie te houden.
Verder kun je hem ook prima alleen aan de slag laten gaan met bijvoorbeeld een puzzel, een speurspelletje of een ander stuk speelgoed. Door zijn intelligentie en zelfstandigheid is hij namelijk ook in staat om zichzelf te vermaken. Onder aan de streep vindt hij het echter veel leuker om iets samen met jou te doen; trek daar dagelijks de nodige tijd voor uit.
6. Geschiedenis
Over de geschiedenis van de Schapendoes bestaat enige onduidelijkheid. Het is namelijk een feit dat nergens in oude literatuur over dit ras gesproken werd. Tegelijkertijd is wel bekend dat aan het begin van de 19e eeuw in onder meer Drenthe en op de Veluwe dit ras veelvuldig ingezet werd door schaapherders. Wat de exacte oorsprong van de Schapendoes is, is dus niet met zekerheid vast te stellen. Tegelijkertijd is het wel duidelijk dat hij veel overeenkomsten heeft met bijvoorbeeld de Puli, de Bearded Collie, de Briard en de Duitsche Schafpudel.
Gedurende de Tweede Wereldoorlog kwam de toekomst van dit ras in het geding. Er bestonden destijds nog weinig Schapendoezen, waarna de kynoloog P.M.C. Toepoel in actie kwam. Hij wist gezonde Schapendoezen te verzamelen en ging vervolgens aan de slag met een streng fokbeleid. Mede dankzij dit strenge fokbeleid wist hij de populatie weer naar een hoger niveau te tillen. Ondertussen werd dit ras ook steeds gezonder; ook dat is te danken aan dit strenge fokbeleid.
In 1971 werd uiteindelijk de Schapendoes als een officieel ras erkend. Vanaf dat moment is de focus op het strenge fokbeleid nooit meer verdwenen; bij het fokken van een Schapendoes worden bijvoorbeeld alleen maar gezonde en geregistreerde honden gebruikt. Mede dankzij dit strenge fokbeleid zijn de Schapendoezen hedendaags gezond en een ware aanwinst voor elk gezin.
